بررسی نقش مصوبات کمیسیون ماده 5 شهرداری در تغییرات ساختار کالبدی شهر طی دوره زمانی 1382-1392(نمونه موردی: شهر قزوین)

کمیسیون ماده 5 (طرح تفصیلی) بر اساس ماده پنج قانون شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در سال 1351 به منظور بررسی و تصویب طرح های تفصیلی و تغییرات آن ها تشکیل گردید. بر این اساس هرگونه درخواست تغییر از سوی مالکان، باید با مصوبه ی کمیسیون ماده 5 صورت پذیرد. لذا این پژوهش به دنبال سیر دگرگونی شهر قزوین با توجه به تغییرات ساختار کالبدی شهر ناشی از مصوبات کمیسیون ماده پنج، تغییرات عمده ی کاربری اراضی شهری، افزایش تراکم و تأثیر آن بر نظام ساختاری شهر را بین سال های 1382 تا 1392 مورد بررسی قرار می دهد. جامعه ی آماری موردنظر در این پژوهش مناطق سه گانه ی شهرداری قزوین و داده های مورد بررسی، مجموع 1456 پرونده ی ارجاعی به کمیسیون ماده 5 طی دوره ی یازده-ساله است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و از نوع تحلیل محتوا و روش جمع آوری اطلاعات، کتابخانه¬ای است. این پژوهش به بیان مغایرت ها با طرح پیشنهادی مشاور از دو منظر تغییرات کاربری اراضی و افزایش تراکم می پردازد. بررسی ها نشان می دهد که بیشترین تغییرات کاربری اراضی از نظر کاهش به ترتیب متعلق به کاربری های فضای سبز، مسکونی، مذهبی و از نظر افزایش متعلق به کاربری های تجاری- مسکونی، آموزشی و تجاری- خدماتی و سمت و سوی تغییرات از کاربری های عمومی به خصوصی است. در رابطه با افزایش تراکم، بیشترین افزایش در بخش تجاری و سپس در بخش مسکونی است. از مهمترین دلایل این تغییرات می توان به ارزش افزوده زمین و املاک تجاری- مسکونی اشاره کرد. برآیند عملکرد مصوبات کمیسیون ماده 5 را می¬توان نزول مستمر خدمات شهری و قرارگیری نامتوازن کاربری های شهری و کالبد ناموزون شهری ذکرکرد. در انتها سعی شده است با بررسی مشکلات، پیشنهادات و راهکارهای لازم به منظور کاهش روند رو به رشد تغییرات کاربری اراضی و افزایش تراکم ارائه گردد.